فرمولاسیون شامپو بچه: بایدها و نبایدها

[ez-toc]

مقدمه

طرّاحی محصولات بهداشتی کودک و نوزاد، به‌دلیل حساسیت بالای پوست کودک و نیاز به رعایت ملزومات فنّی-قانونی مختلف، با پیچیدگی‌های زیادی همراه است.

از این دست چالش‌ها در فرمولاسیون شامپو بچه می‌توان به  «تنظیم دقیق pH»، «عدم استفادۀ مطلق از ترکیبات حسّاسیّت‌زا»، «نرمی و لطافت شامپو»، «نسوزاندن چشم» و همین‌طور «عدم استفاده از نگهدارنده‌های خطرناک» اشاره کرد. به این موارد عدم استفاده از ترکیبات مشکوک را هم اضافه کنید.

در حقیقت، بیشتر پدر و مادرها ترجیح می‌دهند که شامپوی کودک یا نوزادشان ماهیتی طبیعی یا گیاهی داشته باشد. ازسوی‌دیگر، مواردی مانند اسانس، بافت شامپو و ویژگی‌های ظاهری آن هم داستان دیگری دارد! در این مقاله تلاش می‌کنیم به‌طور مختصر به برخی از مهم‌ترین نکات و موارد فنّی در طرّاحی فرمولاسیون شامپو بچّه اشاره کنیم و در نهایت، نمونه‌ای از فرمولاسیون شامپوی کودک ارائه دهیم.

نکات مهم در طراحی فرمولاسیون شامپو بچه

شامپو بچّه، بایدها و نبایدها

همان‌طور که در مقدّمه عنوان شد، شما در طرّاحی فرمولاسیون شامپو بچّه با چالش‌های بسیاری مواجه خواهید بود! بسیاری از موادی که به‌طور رایج در محصولات آراشی و بهداشتی به‌کار می‌روند، قابل استفاده در محصولات کودک نیستند. بنابراین بهتر است پیش از اقدام به تولید محصول کودک، خود را برای این چالش‌ها آماده کنید. در ادامه برخی از این موارد را مرور خواهیم کرد:

استفاده از سورفکتانت‌های ملایم

استفاده از سورفکتانت‌های ملایم در فرمولاسیون شامپوهای کودک، اوجب واجبات است! به‌کارگیری سورفکتانت‌های آنیونی مرسوم مانند سدیم لوریل اتر سولفات (SLES یا تگزاپن)، سدیم لوریل سولفات (SLS) و آمونیوم لوریل سولفات (ALS) در فرمولاسیون شامپوهای گروه سنّی پایین، به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

استفاده از این سورفکتانت‌ها در مورد پوست‌های حسّاس می‌تواند سبب بروز حسّاسیّت‌های پوستی، قرمزی یا خارش پوست شود. اگر به‌هردلیلی، اصرار به استفاده از سورفکتانت‌‎های آنیونی دستۀ آلکیل‌اترسولفات‌ها دارید، تری‌اتانول‌آمین لوریل اتر سولفات (TLES) و یا آمونیوم‌ لوریل اتر سولفات (ALES) گزینه‌های بهتری به‌شمار می‌روند.

بااین‌حال، اگر حساسیّت‌زایی پوستی سورفکتانت‌های مختلف را با استفاده از روش‌هایی مانند آزمون زئین (Zein) محاسبه کنیم در خواهیم یافت که سورفکتانت‌های زیر گزینه‌های مناسبی برای استفاده در شامپو بچّه به‌شمار می‌روند:

• سدیم کوکویل ایزوتیونات (SCI)
• دسیل گلوکوزایدها
• کوکوگلوکوزایدها
• سارکوزینات‌ها
• سدیم کوکو دی آمفو استات
• سدیم کوکوئیل گلوتامات

البته که می‌توان در کنار هریک از این ترکیبات، از سورفکتانت‌های آمفوتریک مرسوم مانند کوکامیدوپروپیل بتائین نیز به‌عنوان سورفکتانت ثانویه بهره برد.

تنظیم  pH

pH تمام محصولات پوستی، صرف نظر از شامپوی کودک یا بزرگ‌سال باید در محدودۀ 5 تا 7 تنظیم شود. طبیعتاً این حسّاسیّت در مورد شامپو بچّه بسیار بیش‌تر است. pH طبیعی پوست نوزاد در سنین مختلف متفاوت است.

pH پوست نوزادی که تازه متولّد شده‌است در هفته‌های نخست بین 6.5 تا 7.5 است. بااین‌حال با گذشت زمان، pH پوست کم‌کم اسیدی می‌شود. pH پوست نوزاد پس از گذشت سه یا چهارهفته بین 5 تا 5.5 خواهد بود.

انطباق pH شامپو با pH پوست بدن نوزاد یا کودک می‌تواند از بروز بسیاری از حساسیت‌ها و احساسات ناخوش‌آیند پوستی جلوگیری کند. به‌همین‌دلیل توصیه می‌شود که pH شامپو بچه در حوالی 5.5 تنظیم شود.

سورفکتانت‌ها و ترکیبات شیمیایی موجود در شامپوهای کودک باید ملایم و لطیف باشند!

چشم را نسوزاند!

اهمّیّت پیش‌گیری از سوزش چشمی به اندازه‌ای است که در تبلیغات محصولات کودک نیز به وفور یافت می‌شود. این چالشِ به‌اصلاح Tear free  بودن، با به‌کارگیری سورفکتانت‌های ملایم و تنظیم pH قابل تعدیل است، امّا حل شدن کامل آن نیازمند رعایت تمام جوانب فرمولاسیون است.

از ترکیباتی که می‌توانند در این زمینه مشکل‌ساز شوند، اسانس‌ها و گاهی رنگ‌های مصنوعی‌اند. ترکیب آروماتیک موجود در اسانس‌ها می‌توانند سبب بروز حساسیّت‌های پوستی یا سوزانندگی چشم شوند.

امّا آشکار است که در بسیاری از موارد گریزی از به‌کارگیری اسانس در شامپوهای کودک نیست. رایحۀ ملایم و خوش‌آیند شامپو بچه نقشی غیر قابل انکار در ارتباط کودک با شامپو دارد. برهمین‌مبنا، بهتر است که یا از اسانس‌های گیاهی و طبیعی استفاده شود و یا در انتخاب اسانس مناسب، حدّاکثر سخت‌گیری به‌عمل آید. در طراحی فرمولاسیون شامپو بچه، از آزمون‌های حسّاسیّت‌زایی در مورد تک‌تک اجزا غافل نشوید!

از ترکیبات شیمیایی مشکوک استفاده نکنید

همان‌گونه که احتمالاً مطّلعید، بهتر است در مورد مسائلی مانند خطرات و ریسک‌های هرکدام از مواد اولیّه مصرفی، در مراجعی مانند کازینگ یا EWG مطالعه کنید. طبیعتاً استفاده از ترکیبات غیرمجاز در محصولات کودک، به‌هر نحوی ممنوع است و سازمان‌های بهداشتی هرکشوری نیز مجوّز محصولات نهایی شامل آن‌ها را صادر نمی‌کند. امّا نکته‌ای که بهتر است به آن توجّه داشته‌باشید این است که تا حدّ امکان از ترکیبات مجاز امّا مشکوک نیز استفاده نکنید.

 به‌عنوان نمونه، سرطان‌زایی نگهدارنده‌هایی مانند پارابن‌ها کاملاً به اثبات نرسیده‌است امّا عدم استفاده از این ترکیبات، سلامت محصول شما را بیشتر تضمین می‌کند. با مراجعه به وب‌سایت‌هایی مانند EWG می‌توانید نمرۀ سلامت هر محصول را مشاهده کنید. بهتر است به‌طور کل از محصولاتی که نمره‌های خوبی ندارند صرف نظر کنید. همان‌طور که گفته شد، خطرات شمار زیادی از این ترکیب‌ها هنوز به‌طور کامل اثبات نشده‌است امّا به‌هرحال بهتر است روزۀ شک‌دار نگیرید! طبیعتاً سلامت محصول در بازاریابی محصول شما نیز موثّرخواهد بود.

از نگهدارنده‌های کم‌زیان‌تر استفاده کنید

گروه دیگر از ترکیباتی که می‌تواند در فرمولاسیون شامپو بچه مشکل‌ساز شوند، نگهدارنده‌ها هستند. ترکیباتی مانند ایزوتیازولین‌ها و پارابن‌ها اگرچه خواص ضد میکروبی خوبی دارند امّا در برخی از موارد سبب بروز حساسیت‌های پوستی می‌شوند. ازاین‌روی بهتر است در فرمولاسیون شامپو بچه از نگهدارنده‌هایی مانند فنوکسی‌اتانول، سدیم‌بنزوات ویا پتاسیم‌سربات استفاده کرد.

مرطوب‌کننده‌ها را فراموش نکنید

شامپو بچه باید حاوی مرطوب‌کننده‌هایی مانند گلیسیرین، پانتنول (پرو-ویتامین ب5) و یا روغن‌های گیاهی نظیر روغن جوجوبا و نارگیل باشد. استفاده از چنین ترکیباتی از خشکی و دهیدراته شدن پوست سر و بدن کودک جلوگیری می‌کند.

تا حد امکان از رنگ‌زاهای سنتزی استفاده نکنید

به‌احتمال زیاد با آسیب‌های احتمالی رنگ‌های مصنوعی آشنایید. اگرچه بسیاری از رنگ‌های مصنوعی، مشکلی در فرمولاسیون شامپو بچه ایجاد نمی‌کنند امّا بهتر است پیش از نهایی کردن فرمولاسیون، از امن بودن و غیر حساسیت‌زا بودن این رنگ‌ها اطمینان حاصل کنید. لازم به توضیح است که در بسیاری از موارد، اصلاً نیازی به استفاده از رنگ‌های خارجی نیست. در حقیقت بسیاری اوقات پیش می‌آید که رنگ طبیعی حاصل از ترکیبات مصرفی در شامپو مطلوب است. زیاد نگرانِ رنگ، شفافیت و یا کدری شامپو نباشید. در حوزۀ محصولات کودک، سلامت و ایمنی از هر چیز مهم‌تر است.

جمع‌بندی و یک فرمولاسیون نمونه

در این مقالۀ کوتاه تلاش شد تا حدّ امکان برخی از ملزومات فرمولاسیون شامپوی نوزاد و کودک را مرور کنیم. طبیعتاً کسانی که به طور جدّی قصد طرّاحی فرمولاسیون شامپو بچه را دارند باید بر مسائل بسیاری اشراف داشته‌باشند. در ادامه یک فرمولاسیون شامپو بچه به‌عنوان نمونه ارائه می‌شود. برای هرگونه پرسش، مشاوره و یا درخواست طراحی اختصاصی فرمولاسیون خود می‌توانید با فرمولیک در ارتباط باشید.